Θηριωδίες, βαρβαρότητες και βιαιοπραγίες των Βουλγάρων στο χωριό Σαλτίκιοι (Λάβαρα) Έβρου.

(Απόσπασμα από το  βιβλίο του Απ. Π. Ευθυμιάδη, «Η συμβολή της Θράκης εις τους απελευθερωτικούς αγώνας του Έθνους [από του 1361 μέχρι του 1920]»)

    Το χωριό Σαλτίκιοϊ (η σημερινή κωμόπολη με το Ελληνικό όνομα Λάβαρα) Έβρου, συνεχίζοντας τη μακρά εθνική και πολεμική παράδοσή του, πτυχές της οποίας υπήρξαν και η ένοπλη δράση των Λαβαριωτών κατά την Ελληνική Επανάσταση του 1821 […] διατήρησε πολύ έντονη εθνική ατμόσφαιρα και κατά την περίοδο του, εναντίον των Βουλγάρων κομιτατζήδων, αγώνος των Θρακών, στον οποίον πολύ αξιόλογη υπήρξε η συμβολή του, ως και κατά την διάρκεια των δύο βαλκανικών πολέμων και του πρώτου παγκοσμίου πολέμου, κατά τον οποίον περιήλθε μεγάλο μέρος της Θράκης και το χωρίο Λάβαρα υπό βουλγαρική κατοχή.

   Οι Βούλγαροι, όταν κατέλαβαν τα Λάβαρα το 1915, διαρκούντος του πρώτου παγκοσμίου πολέμου, αντελήφθησαν από των πρώτων ημερών της κατοχής τους, ότι το κλίμα, που υπήρχε στα Λάβαρα, ήταν τελείως απρόσφορο για την εφαρμογή του γενικότερου προγράμματός τους, του εκβουλγαρισμού δηλονότι των καταληφθεισών

απ’ αυτούς περιοχών […] Οι Βούλγαροι, για να κάμψουν την κατά τα ανωτέρω εκδηλωθείσα προκλητική αντίδραση των Λαβαριωτών και να πλήξουν το υπέργαν αναπτερωμένο εθνικό φρόνημά τους, εγκατέστησαν στα Λάβαρα, στα οποία κατοικούσαν μέχρι τότε αποκλειστικώς Έλληνες, χωρίς κανένα Βούλγαρο ή Τούρκο, Βουλγαρικές οικογένειες ως και Βουλγαρική αστυνομία, Βούλγαρο  Ιερέα και Βούλγαρο Δήμαρχο και άρχισαν τις βιαιοπραγίες και τις βαρβαρότητες εις βάρος των Ελλήνων κατοίκων του χωριού.

     Επειδή όμως οι Βούλγαροι δεν μπόρεσαν με τις κατά τα ανωτέρω μεθοδεύσεις τους να επιτύχουν του ανωτέρω σκοπού τους και επειδή η αντίδραση των Λαβαριωτών εκδηλωνόταν συνεχώς ακόμη εντονότερη, απεφάσισαν να προβούν στη σφαγή όλων των Ελλήνων κατοίκων του χωριού με την πρόφαση αποκαλυφθείσης δήθεν προπαρασκευής επαναστάσεως των Λαβαριωτών κατά των Βουλγάρων […]

Επενόησαν και μετήλθαν οι Βούλγαροι το ακόλουθο τέχνασμα [...] Ετοποθέτησαν με τον εγκατασταθέντα στα Λάβαρα Βούλγαρο Ιερέα και τους υπηρετούντες Βουλγάρους αστυνομικούς, κάτωθεν της Αγίας Τραπέζης του Ιερού Ναού του Αγίου Αθανασίου των Λαβάρων πλαστό έγγραφο γραμμένο στα Ελληνικά και προερχόμενο δήθεν από την Ελληνική Κυβέρνηση, με το οποίο παρέχονταν οδηγίες στους κατοίκους των Λαβάρων, για να επαναστατήσουν εναντίον των Βουλγάρων. Ακόμη ετοποθέτησαν κάτω από τις πέτρινες πλάκες του δαπέδου του ιερού Ναού δυναμίτιδα, πυρίτιδα και όπλα προοριζόμενα δήθεν για την προπαρασκευαζομένη ένοπλη εξέγερση των Λαβαριωτών. Όλα τα ανωτέρω αποκαλύφθηκαν δήθεν από τη Βουλγαρική Αστυνομία των Λαβάρων, κατόπιν γενομένης ερεύνης στον ιερό ναό του Αγίου Αθανασίου Λαβάρων, ο οποίος κτίσθηκε το 1834 [...] Οι Βούλγαροι προέβησαν την 29^η Ιουνίου 1915 στην άμεση σύλληψη του Έλληνα Ιερέα των Λαβάρων Παπαπαναγιώτη Σιδερίδη, ως και στη σύλληψη του μέχρι τότε Προέδρου της Κοινότητος Λαβάρων Ιωάννου Δίλλα, των μελών της εκκλησιαστικής επιτροπής Ιωάννη Καράμπογα και Νικολάου Ταμία, των Προκρίτων Παντελή Αραμπατζή και Καραφυλλούδη, του γιού του ανωτέρω Ιερέα Παπαπαναγιώτη Αναστασίου Σιδερίδη-Παπαδοπούλου και άλλων δεκαεπτά Προκρίτων του χωριού, τους οποίους , αφού υπέβαλαν σε φρικτά βασανιστήρια, για να ομολογήσουν την δήθεν αποκαλυφθείσα προπαρασκευή για επανάσταση και να αποκαλύψουν τους μετέχοντες αυτής, μετέφεραν ημιθανείς στο Διδυμότειχο για την ολοκλήρωση δήθεν των διενεργουμένων ανακρίσεων.

   Εν τω μεταξύ οι Βούλγαροι, με την πρόφαση των κατά τα ανωτέρω διενεργουμένων δήθεν ανακρίσεων, συνέλαβαν εκατοντάδες Ελλήνων κατοίκων των Λαβάρων. Παρά τα ανώτερω φρικτά βασανιστήρια, τα οποία υπέστησαν εβδομάδες ολόκληρες οι Λαβαριώτες, κανένας από αυτούς δεν ομολόγησε ενοχή του, ούτε και απεκάλυψε κάτι σχετικό με την πράγματι υφισταμένη και δρώσα τότε στο χωριό τους Εθνική οργάνωσή τους […] Οι Βούλγαροι αποφάσισαν να τους φονεύσουν όλους με ξυλοδαρμούς μέσα στην φυλακή, όπου τους είχαν κλεισμένους και τους βασάνιζαν, και εν συνέχεια να προβούν στη σφαγή και όλων των Ελλήνων κατοίκων των Λαβάρων, με το πρόσχημα της ομολογηθείσης δήθεν από τους ανωτέρω συλληφθέντες και θανατωθέντες στις φυλακές του Διδυμοτείχου Λαβαριώτες και αποδειχθείσης, δήθεν προπαρασκευής της εξεγέρσεως των εναντίων των Βουλγάρων κατακτητών. […] Κατά τη κρίσιμη όμως εκείνη στιγμή για την τύχη των Λαβάρων παρουσιάσθηκε στο Μητροπολίτη Φιλάρετο. Βούλγαρος χωροφύλακας καταγόμενος από μητέρα Ελληνίδα, από τους υπηρετούντες στην αστυνομία Λαβάρων, ο οποίος ανέφερε στο Μητροπολίτη Φιλάρετο ότι η υπόθεση των Λαβάρων αποτελεί σκηνοθεσία του εγκαταστημένου στα Λάβαρα Βουλγάρου Ιερέα και των Βουλγάρων αστυνομικών των Λαβάρων. Κατόπιν των ανωτέρω, ο Μητροπολίτης Διδυμοτείχου μετέβη αμέσως συνοδευόμενος και από τον προαναφερόμενο Βούλγαρο χωροφύλακα και κατήγγειλε τα ως άνω αποκαλυφθέντα στο Βούλγαρο διοικητή και στο Βούλγαρο δικαστή Διδυμοτείχου, οι οποίοι προ της απροσδόκητης αυτής καταγγελίας και αποκαλύψεως της αλήθειας και της πραγματικότητας εν σχέση με την ως άνω σκηνοθετηθείσα υπόθεση των Λαβάρων αναγκάστηκαν, τηρούντες τα προσχήματα, να αναστείλουν κάθε ενέργεια εναντίον των Λαβάρων και διέταξαν την απόλυση εκ των φυλακών των επι είκοσι ημέρες συνεχώς δερομένων και φρικτώς βασανιζομένων Προκρίτων του χωριού και του ιερέα του Παπαπαναγιώτη.

Ιούνιος 1985 - Μικροί μαθητές των Λαβάρων σε μια ξεχωριστή επίδειξη!

Εικόνες κι αναμνήσεις από μια άλλη εποχή

Το δημοτικό σχολείο των Λαβάρων στην πορεία του χρόνου

Η επανάσταση των Λαβάρων

                                                                 Το λάβαρο των Λαβάρων... 1821

Στο χωριό αυτό (που πήρε το όνομά του λόγω της χρήσης λαβάρου), στις 2 Μαΐου 1821 σηκώθηκε μια επαναστατική σημαία η οποία είχε μαύρο σταυρό επάνω σε κυανό φόντο. Πανομοιότυπη σημαία χρησιμοποίησαν και οι επαναστάτες στη Σαμοθράκη.

Ο Λαβαριώτης συγγραφέας Απόστολος Ευθυμιάδης διασώζει την προφορική παράδοση για την επανάσταση των Λαβάρων στις 2 Μαΐου 1821. Στον αγώνα αυτό συμμετείχαν και οι γυναίκες, μεταφέροντας στους άντρες και τους αδελφούς τους τρόφιμα και πολεμοφόδια. 

"Τριακόσιοι περίπου κάτοικοι και μια Ελληνική ομάδα αιφνιδίασαν και διέλυσαν Τουρκική στρατιωτική μονάδα, το βράδυ, την ώρα που ξεκουραζόταν στη θέση «Κουρί». Την άλλη μέρα οι Τούρκοι έκαμαν αντεπίθεση αλλά αναγκάστηκαν να αποχωρήσουν στο τσιφλίκι του Τούρκου Αγά της περιοχής. Η μάχη συνεχίστηκε για δυο ακόμα μέρες. Στη διάρκεια της οι γυναίκες ανεφοδίαζαν τους άντρες με τρόφιμα και πολεμοφόδια, διανύοντας απόσταση 10 χιλιομέτρων. Την Τρίτη μέρα ελάχιστα υπολείμματα της Τουρκικής στρατιάς διέφυγαν. Στη θέση «Κουρί» ακόμα βρίσκονται σπαθιά και καρυοφύλλια του 21. Σε ένδειξη ευγνωμοσύνης οι Λαβαριώτες ανέγειραν εκκλησία που φέρει το όνομα του Αγίου Αθανασίου, επειδή η μάχη έγινε τη μέρα της γιορτής του. Λέγεται πως στη μάχη χρησιμοποιήθηκε ως σύμβολο γαλανή σημαία με μαύρο σταυρό."

Πηγή: Απ. Π. Ευθυμιάδη, «Η συμβολή της Θράκης εις τους απελευθερωτικούς αγώνας του Έθνους (από του 1361 μέχρι του 1920)» 

Η προέλευση του ονόματος των Λαβάρων

      Το όνομα του το χωριό το πήρε από το Λάβαρο (κυανό με μαύρο σταυρό στη μέση) που σήκωσαν 300 άνδρες στις 2 Μαϊου 1821, ημέρα Ανακομιδής των Λειψάνων του Αγίου Αθανασίου, παγιδεύοντας τον πολυάριθμο Τουρκικό στρατό στο δάσος ΚΟΥΡΙ και αφού τους επιτέθηκαν νύχτα τους διέλυσαν. Επί δύο ημέρες οι Τούρκοι πανικόβλητοι προσπαθούσαν να βγουν από το δάσος και όσοι γλίτωσαν πήγαν στο ορεινό χωριό Μαυροκκλήσι. Το 1834 οι κάτοικοι χτίζουν την εκκλησία του Αγίου Αθανασίου και το 1920 η επιτροπή μετονομασιών σε ανάμνηση της ηρωικής μάχης ονομάζει το χωριό Λάβαρα.

     Παλιότερα λεγόταν Σαλτήκιοϊ (ετυμολογία προερχόμενη από τα  Σάλια = επίπεδα καράβια που διέσχιζαν τον Έβρο. Άλλη εκδοχή, είναι ότι προέρχεται από το Σαλ = ελεύθερος διότι οι κάτοικοι δεν πλήρωναν φόρους στους Τούρκους αλλά είχαν μόνο την υποχρέωση να φροντίζουν και να εκπαιδεύουν τα άλογα της φρουράς των Σουλτάνων.

Από το ιστολόγιο Lavarabestboys αντλούμε τις παρακάτω χρήσιμες πληροφορίες:

     "Αληθινή κωμόπολη τα Λάβαρα, τούτο το κεφαλοχώρι με την νέα του εκκλησία πλάϊ στο δρόμο και το μεγαλόπρεπο κτίριο του σχολείου να φαίνεται χιλιόμετρα μακριά. Καινούρια η εκκλησία αλλά παλιό και ιστορικό το χωριό μια και μνημονεύεται ως κεφαλοχώρι από τον Εβλιγιά Τσελεμπή στα 1667. Σαλτήκιοϊ το παλιό του όνομα των χρόνων της Τουρκοκρατίας. Από τους παλιούς διαβασμένους του χωριού ο Πασχάλης Μαλιαδάς, αποδίδει την ονομασία του στο ότι στα παλιά τα χρόνια, εδώ στο χωριό και πλάι στον Έβρο, υπήρχαν συνεργεία με μαστόρους που κατασκεύαζαν τα “Σάλια”, τα παλιά φαρδιά καράβια με τις επίπεδες καρένες, με τα οποία γίνονταν η συγκοινωνία των κατοίκων των χωριών στις δύο όχθες του Έβρου. Με τα καράβια αυτά πήγαιναν οι κάτοικοι των Λαβάρων στην αντίπερα όχθη για να καλλιεργούν τα χωράφια τους. Γίνονταν όμως με τα Σάλια και η διακίνηση των προϊόντων δια μέσου του Έβρου ποταμού, από την Αίνο κάτω στη θάλασσα μέχρι τη Φιλιππούπολη που είναι σήμερα στο κέντρο της Βουλγαρίας. Κι’ εδώ στα Λάβαρα, την Εβρίτικη αυτή Ναύπακτο, εκτός από τα συνεργεία κατασκευής αυτών των καραβιών, υπήρχε και σταθμός εκφόρτωσης των εμπορευμάτων και μεταφόρτωσης σε καραβάνια από καμήλες που διακινούνταν στο εσωτερικό της Θράκης, θυμούνται ακόμα πολλοί, αυτό το κατάλυμα για τις καμήλες το “Ντεβέ κονάκ”, όπως το έλεγαν.

     Από τα Σάλια λοιπόν, τα ποταμόπλοια, πήρε το χωριό την ονομασία Σαλτήκιοϊ κατά μία εκδοχή. Ίσως όμως, όπως αναγράφεται στην ιστορία του σχολείου του χωριού, η ονομασία του να προήλθε από την τουρκική λέξη “Σαλ” που σημαίνει ελεύθερος-αδέσμευτος γιατί οι κάτοικοι ήταν απαλλαγμένοι από την κρατική φορολογία και την υποχρέωση στρατιωτικής θητείας. Κι’ αυτό διότι τους είχε ανατεθεί η φροντίδα των αλόγων για τους σταύλους των σουλτανικών ανακτόρων. Σώζεται στο αρχείο της Κοινότητας σχετικό Σουλτανικό φιρμάνι του Μαχμούτ του Β’. Σύμφωνα μ’ αυτό, οι κάτοικοι του χωριού απολάμβαναν από το 1720 σχετικής ελευθερίας από τις τουρκικές αρχές. Δεν έχασαν όμως με την ιδιότητα τους αυτή, οι κάτοικοι τούτου του χωριού ούτε τη χριστιανική τους πίστη ούτε το ελεύθερο τους φρόνημα. Και τα έδειξαν και τα δύο έμπρακτα στο μεγάλο αγώνα του 1821. Εδώ, στη Θράκη, κοντά στην Κωνσταντινούπολη, την έδρα του Τουρκικού κράτους με τ’ άφθονα στρατεύματα και τους πυκνούς τουρκικούς πληθυσμούς, οι Έλληνες κάτοικοι του Σαλτήκιοΐ, τον Μάη του 1821, χτύπησαν τουρκικό στρατιωτικό τμήμα στην ορεινή τους περιοχή και το εξόντωσαν."

Πηγές: www.patridamou.gr

http://lavarabestboys.wordpress.com

Ο Σιδηροδρομικός Σταθμός Λαβάρων σήμερα και χθες