Θηριωδίες, βαρβαρότητες και βιαιοπραγίες των Βουλγάρων στο χωριό Σαλτίκιοι (Λάβαρα) Έβρου.

(Απόσπασμα από το  βιβλίο του Απ. Π. Ευθυμιάδη, «Η συμβολή της Θράκης εις τους απελευθερωτικούς αγώνας του Έθνους [από του 1361 μέχρι του 1920]»)

    Το χωριό Σαλτίκιοϊ (η σημερινή κωμόπολη με το Ελληνικό όνομα Λάβαρα) Έβρου, συνεχίζοντας τη μακρά εθνική και πολεμική παράδοσή του, πτυχές της οποίας υπήρξαν και η ένοπλη δράση των Λαβαριωτών κατά την Ελληνική Επανάσταση του 1821 […] διατήρησε πολύ έντονη εθνική ατμόσφαιρα και κατά την περίοδο του, εναντίον των Βουλγάρων κομιτατζήδων, αγώνος των Θρακών, στον οποίον πολύ αξιόλογη υπήρξε η συμβολή του, ως και κατά την διάρκεια των δύο βαλκανικών πολέμων και του πρώτου παγκοσμίου πολέμου, κατά τον οποίον περιήλθε μεγάλο μέρος της Θράκης και το χωρίο Λάβαρα υπό βουλγαρική κατοχή.

   Οι Βούλγαροι, όταν κατέλαβαν τα Λάβαρα το 1915, διαρκούντος του πρώτου παγκοσμίου πολέμου, αντελήφθησαν από των πρώτων ημερών της κατοχής τους, ότι το κλίμα, που υπήρχε στα Λάβαρα, ήταν τελείως απρόσφορο για την εφαρμογή του γενικότερου προγράμματός τους, του εκβουλγαρισμού δηλονότι των καταληφθεισών

απ’ αυτούς περιοχών […] Οι Βούλγαροι, για να κάμψουν την κατά τα ανωτέρω εκδηλωθείσα προκλητική αντίδραση των Λαβαριωτών και να πλήξουν το υπέργαν αναπτερωμένο εθνικό φρόνημά τους, εγκατέστησαν στα Λάβαρα, στα οποία κατοικούσαν μέχρι τότε αποκλειστικώς Έλληνες, χωρίς κανένα Βούλγαρο ή Τούρκο, Βουλγαρικές οικογένειες ως και Βουλγαρική αστυνομία, Βούλγαρο  Ιερέα και Βούλγαρο Δήμαρχο και άρχισαν τις βιαιοπραγίες και τις βαρβαρότητες εις βάρος των Ελλήνων κατοίκων του χωριού.

     Επειδή όμως οι Βούλγαροι δεν μπόρεσαν με τις κατά τα ανωτέρω μεθοδεύσεις τους να επιτύχουν του ανωτέρω σκοπού τους και επειδή η αντίδραση των Λαβαριωτών εκδηλωνόταν συνεχώς ακόμη εντονότερη, απεφάσισαν να προβούν στη σφαγή όλων των Ελλήνων κατοίκων του χωριού με την πρόφαση αποκαλυφθείσης δήθεν προπαρασκευής επαναστάσεως των Λαβαριωτών κατά των Βουλγάρων […]

Επενόησαν και μετήλθαν οι Βούλγαροι το ακόλουθο τέχνασμα [...] Ετοποθέτησαν με τον εγκατασταθέντα στα Λάβαρα Βούλγαρο Ιερέα και τους υπηρετούντες Βουλγάρους αστυνομικούς, κάτωθεν της Αγίας Τραπέζης του Ιερού Ναού του Αγίου Αθανασίου των Λαβάρων πλαστό έγγραφο γραμμένο στα Ελληνικά και προερχόμενο δήθεν από την Ελληνική Κυβέρνηση, με το οποίο παρέχονταν οδηγίες στους κατοίκους των Λαβάρων, για να επαναστατήσουν εναντίον των Βουλγάρων. Ακόμη ετοποθέτησαν κάτω από τις πέτρινες πλάκες του δαπέδου του ιερού Ναού δυναμίτιδα, πυρίτιδα και όπλα προοριζόμενα δήθεν για την προπαρασκευαζομένη ένοπλη εξέγερση των Λαβαριωτών. Όλα τα ανωτέρω αποκαλύφθηκαν δήθεν από τη Βουλγαρική Αστυνομία των Λαβάρων, κατόπιν γενομένης ερεύνης στον ιερό ναό του Αγίου Αθανασίου Λαβάρων, ο οποίος κτίσθηκε το 1834 [...] Οι Βούλγαροι προέβησαν την 29^η Ιουνίου 1915 στην άμεση σύλληψη του Έλληνα Ιερέα των Λαβάρων Παπαπαναγιώτη Σιδερίδη, ως και στη σύλληψη του μέχρι τότε Προέδρου της Κοινότητος Λαβάρων Ιωάννου Δίλλα, των μελών της εκκλησιαστικής επιτροπής Ιωάννη Καράμπογα και Νικολάου Ταμία, των Προκρίτων Παντελή Αραμπατζή και Καραφυλλούδη, του γιού του ανωτέρω Ιερέα Παπαπαναγιώτη Αναστασίου Σιδερίδη-Παπαδοπούλου και άλλων δεκαεπτά Προκρίτων του χωριού, τους οποίους , αφού υπέβαλαν σε φρικτά βασανιστήρια, για να ομολογήσουν την δήθεν αποκαλυφθείσα προπαρασκευή για επανάσταση και να αποκαλύψουν τους μετέχοντες αυτής, μετέφεραν ημιθανείς στο Διδυμότειχο για την ολοκλήρωση δήθεν των διενεργουμένων ανακρίσεων.

   Εν τω μεταξύ οι Βούλγαροι, με την πρόφαση των κατά τα ανωτέρω διενεργουμένων δήθεν ανακρίσεων, συνέλαβαν εκατοντάδες Ελλήνων κατοίκων των Λαβάρων. Παρά τα ανώτερω φρικτά βασανιστήρια, τα οποία υπέστησαν εβδομάδες ολόκληρες οι Λαβαριώτες, κανένας από αυτούς δεν ομολόγησε ενοχή του, ούτε και απεκάλυψε κάτι σχετικό με την πράγματι υφισταμένη και δρώσα τότε στο χωριό τους Εθνική οργάνωσή τους […] Οι Βούλγαροι αποφάσισαν να τους φονεύσουν όλους με ξυλοδαρμούς μέσα στην φυλακή, όπου τους είχαν κλεισμένους και τους βασάνιζαν, και εν συνέχεια να προβούν στη σφαγή και όλων των Ελλήνων κατοίκων των Λαβάρων, με το πρόσχημα της ομολογηθείσης δήθεν από τους ανωτέρω συλληφθέντες και θανατωθέντες στις φυλακές του Διδυμοτείχου Λαβαριώτες και αποδειχθείσης, δήθεν προπαρασκευής της εξεγέρσεως των εναντίων των Βουλγάρων κατακτητών. […] Κατά τη κρίσιμη όμως εκείνη στιγμή για την τύχη των Λαβάρων παρουσιάσθηκε στο Μητροπολίτη Φιλάρετο. Βούλγαρος χωροφύλακας καταγόμενος από μητέρα Ελληνίδα, από τους υπηρετούντες στην αστυνομία Λαβάρων, ο οποίος ανέφερε στο Μητροπολίτη Φιλάρετο ότι η υπόθεση των Λαβάρων αποτελεί σκηνοθεσία του εγκαταστημένου στα Λάβαρα Βουλγάρου Ιερέα και των Βουλγάρων αστυνομικών των Λαβάρων. Κατόπιν των ανωτέρω, ο Μητροπολίτης Διδυμοτείχου μετέβη αμέσως συνοδευόμενος και από τον προαναφερόμενο Βούλγαρο χωροφύλακα και κατήγγειλε τα ως άνω αποκαλυφθέντα στο Βούλγαρο διοικητή και στο Βούλγαρο δικαστή Διδυμοτείχου, οι οποίοι προ της απροσδόκητης αυτής καταγγελίας και αποκαλύψεως της αλήθειας και της πραγματικότητας εν σχέση με την ως άνω σκηνοθετηθείσα υπόθεση των Λαβάρων αναγκάστηκαν, τηρούντες τα προσχήματα, να αναστείλουν κάθε ενέργεια εναντίον των Λαβάρων και διέταξαν την απόλυση εκ των φυλακών των επι είκοσι ημέρες συνεχώς δερομένων και φρικτώς βασανιζομένων Προκρίτων του χωριού και του ιερέα του Παπαπαναγιώτη.